رونمایی از معمای «مرگ صفر»

ویتنام اما پس از سه هفته قرنطینه در اواخر ماه آوریل محدودیت‌های اجتماعی و مقررات فاصله‌گذاری را برچید. ۴۰ روز پس از برداشته شدن قرنطینه حتی یک مورد هم از ابتلای جدید منتشر نشد و این کشور به سرعت به زندگی عادی بازگشت. از نگاه افراد مشکوک به این موضوع، این آمار بیش از حد خوب به‌نظر می‌رسند و واقعیت ندارند. اما «گای تی‌وایتیس» پزشک بیماری‌های عفونی در یکی از بیمارستان‌های اصلی که به درمان بیماران مبتلا به کووید– ۱۹ اختصاص دارد، می‌گوید این آمار با واقعیت تناسب دارد. وی به سی‌ان‌ان گفت: «من هر روز از بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها بازدید می‌کنم و از موارد ابتلا آگاهی دارم. می‌دانم که هیچ مورد مرگ ناشی از این بیماری وجود نداشته است.» تی‌وایتیس افزود: «اگر موارد کنترل نشده و گزارش‌نشده‌ای در سطح جامعه وجود داشت، آنگاه ما باید در بیمارستان‌مان از آن با خبر می‌شدیم، موردی نداشته‌ایم که افراد به‌دلیل مشکلات ریوی و قفسه سینه به بیمارستان رجوع کنند و ما آن را تشخیص نداده باشیم.» اما ویتنام چگونه توانسته است دور از روند شیوع جهانی خود را نگه دارد یا اصلا از این معضل فرار کند؟ پاسخ بنابر اظهارات کارشناسان بهداشت و درمان در چند فاکتور خلاصه می‌شود که مهم‌ترین آن واکنش سریع اولیه دولت برای ممانعت از شیوع بیماری است. سپس به ردیابی تماس‌های اولیه بیماران و قرنطینه ارتباطات عمومی موثر می‌توان اشاره کرد.

 واکنش سریع

ویتنام خیلی سریع‌تر از اینکه موارد اولیه شناسایی شود، خود را برای مهار این بیماری آماده کرد. در آن زمان، چینی‌ها و مقامات سازمان جهانی بهداشت اعلام کردند شواهدی دال بر انتقال بیماری از طریق انسان به انسان وجود ندارد. «فام کوآنگ تای» معاون اداره کنترل بیماری‌های عفونی در انستیتو ملی بهداشت و اپیدمیولوژی هانوی گفت: ما تنها به انتظار دستورات سازمان بهداشت جهانی نماندیم و سریعا اطلاعاتی از خارج و داخل کشور برای اتخاذ تصمیم زودهنگام جمع‌آوری و استفاده کردیم.» در روزهای اولیه ماه ژانویه، سیستم غربالگری بر اساس دمای بدن در فرودگاه بین‌المللی هانوی صورت گرفت. مسافرانی که تب داشتند، از بقیه جدا شدند و در قرنطینه تحت نظر قرار گرفتند. در اواسط همین ماه، «وو دوک دام»، معاون نخست‌وزیر ویتنام به نهادهای دولتی دستور داد برای جلوگیری از شیوع ویروس در این کشور، اقدامات شدیدتری در پیش گیرند و قرنطینه پزشکی را در دروازه‌های مرزی، فرودگاه‌ها و بنادر افزایش داد. در روز بیست و سوم ژانویه دو مورد ابتداییِ ابتلا به کرونا مورد تایید قرار گرفت که اولی از شهروندان چینی ویتنام بود که در آن کشور زندگی می‌کردند. او و پدرش برای دیدار با پسر از ووهان به ویتنام سفر کرده بودند. یک روز بعد، مقام‌های هوانوردی ویتنام همه پروازها به ووهان و از ووهان به ویتنام را لغو کردند. در حالی که تعطیلات سال نوی چینی در ویتنام شروع شده بود و این کشور خود را برای جشن‌های ابتدایی سال آماده می‌کرد، «نگوین هووان پوک» نخست‌وزیر ویتنام برای مقابله با ویروس کرونا اعلام جنگ کرد. سه روز بعد نخست‌وزیر ویتنام کمیته ملی را برای کنترل این ویروس تعیین کرد؛ این درست با نظر سازمان بهداشت جهانی همزمان شد و در قبال کرونا، شرایط اضطراری برای بهداشت عمومی اعلام کرد. اول فوریه بیماری کووید–۱۹ در ویتنام به‌عنوان یک بیماری همه‌گیر شناخته شد، در حالی که در آن زمان، تنها ۶ مورد ابتلا به ویروس کرونا در این کشور به ثبت رسیده بود. افزون بر این تمامی پروازها بین ویتنام و چین متوقف شد و صدور ویزا برای شهروندان چینی به حالت تعلیق درآمد. همچنین در همان ماه، محدودیت‌های سفری، تعلیق صدور ویزا و قرنطینه مسافران ورودی گسترش یافت، چرا که این ویروس از چین به کره‌جنوبی، ایران و ایتالیا نیز رسیده بود. در نهایت ویتنام ورود همه مسافران خارجی به این کشور را در اواخر ماه مارس تعلیق کرد. هانوی همچنین به سرعت اقدامات لازم درخصوص قرنطینه را پیاده کرد. به‌عنوان مثال در دوازدهم فوریه، ویتنام روستایی در شمال هانوی را که جمعیت آن به ۱۰ هزار نفر می‌رسید، به مدت ۲۰ روز قرنطینه کرد. دانشگاه‌ها و مدارس هم که قرار بود مجددا پس از سال نوی چینی، فعالیت خود را آغاز کنند، همچنان تعطیل ماندند و این تعطیلی تا اواسط ماه مه برقرار ماند. تی‌وایتیس پزشک بیماری‌های عفونی در شهر «هوچی مین» علت موفقیت ویتنام در مهار کرونا را سرعت عمل این کشور و پاسخ صحیح به این بیماری دانست. او گفت: اقدام مقامات ویتنام در اواخر ژانویه و اوایل ماه فوریه بسیار جلوتر از دیگر کشورها بوده است.

 ردیابی دقیق

اقدامات اولیه سرنوشت‌ساز به‌طور موثری مانع از انتقال آن به اجتماع شد و تا تاریخ ۱۳ فوریه بیمارانی که کرونای آنها تایید شد، تنها به ۱۶ مورد رسید. مقامات با دقت تماس بیمارانی را که کرونای آنها مثبت شده بود، زیر نظر گرفتند و آنها را هم به دو هفته قرنطینه اجباری فرستادند. دکتر «فام کوآنگ تای» معاون اداره کنترل بیماری‌های عفونی در انستیتو ملی بهداشت و اپیدمیولوژی هانوی گفت: «ما یک سیستم قوی داریم که شامل ۶۳ مرکز اصلی کنترل بیماران در استان‌ها است که این ۶۳ مورد، ۷۰۰ مرکز را در سراسر کشور کنترل می‌کنند. افزون بر این مراکز، ۱۱۰۰ مرکز بهداشتی دیگر نیز وجود دارد که وظیفه رصد مردم یا افراد بیمار و ارتباطات آنها را بر عهده دارند. به‌عنوان مثال یک بیماری که کرونایش تایید شده بود باید فهرست افرادی که با آنها تماس داشته است، تهیه می‌کرد و آنها نیز مانند بیمار باید ۱۴ روز در قرنطینه اجباری باقی می‌ماندند. فام می‌گوید: « وقتی یک مورد بیمار در منطقه‌ای مشاهده می‌شد، از طریق روزنامه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی از مردم آن منطقه خواسته می‌شد که سریعا تست کرونا بدهند. وقتی که «باش مای» یکی از بزرگ‌ترین بیمارستان‌های ویتنام در هانوی به مرکز پذیرش بیماران کرونایی تبدیل شد، مقامات این کشور این مکان را قرنطینه کردند و نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر مراجعه‌کننده به بیمارستان از جمله کادر پزشکی، بیماران، ملاقات‌کنندگان و تماس‌های نزدیک‌شان را رهگیری کردند. فام گفت: «ما تقریبا همه را ردیابی می‌کردیم و از آنها می‌خواستیم که در خانه و خودقرنطینگی به سر برند و اگر نشانه‌های بیماری در آنها پدیدار شد، به مراکز بهداشتی رجوع کنند و تست کرونا بدهند.» این کشور افزون بر ۱۵ هزار فرد مرتبط با بیمارستان‌ها از جمله یک هزار نیروی مراقبت‌های درمانی را مورد آزمایش کرونا قرار داد. تلاش برای ردیابی افراد در تماس با بیماران در ویتنام بسیار دقیق بود و حتی افرادی که تماس زیادی با فرد بیمار نداشتند نیز در قرنطینه باقی می‌ماندند. تی‌وایتیس می‌گوید: «این یکی از واکنش‌‌های منحصر به فرد ویتنامی‌ها بود. من فکر نمی‌کنم هیچ کشوری در این حد قرنطینه را پیاده کرده باشد.» تمام افرادی که توسط دولت در قرنطینه قرار می‌گرفتند به مراکز درمانی، کمپ‌های نظامی یا هتل‌ها فرستاده می‌شدند. طبق یک مطالعه که روی بیماری کووید-۱۹ در ویتنام صورت گرفته است، ۲۰ متخصص درمانی که تماس غیرمستقیم داشتند به خودقرنطینگی رفتند. در این شرایط تا روز اول ماه مه، نزدیک به ۷۰ هزار نفر در مراکز دولتی ویتنام قرنطینه شدند و حدود ۱۴۰ هزار نفر نیز در منازل مسکونی و هتل‌ها به قرنطینه رفتند. در این مطالعه همچنین مشخص شد که از ۲۷۰ مورد تایید شده کرونا، ۴۳ درصد بدون علامت بودند که این یکی از دقیق‌ترین ارزیابی‌ها از این بیماری به‌حساب می‌آید. اگر دولت افراد بدون علامت را به حال خود رها می‌کرد، این بیماری می‌توانست بی سر و صدا در جامعه گسترش پیدا کند.

 ارتباطات عمومی و تبلیغات دولتی

از همان ابتدا که این بیماری شیوع پیدا کرد، دولت ویتنام بسیار شفاف با مردم خود عمل کرد. وب‌سایت‌ها، خطوط تلفنی تماس‌های اورژانسی و اپلیکیشن‌هایی برای اطلاع‌رسانی درمورد این بیماری در اختیار مردم قرار گرفت. همچنین وزارت بهداشت این کشور مرتبا پیام‌هایی را از طریق پیامک به مردم ارسال می‌کرد. فام می‌گوید: «در یک روز پرکار، تماس‌های تلفنی اورژانسی به ۲۰ هزار مورد می‌رسید. تازه باید به هزاران تماسی که با سایر مراکز درمانی نیز می‌شد، توجه کرد.» سیستم تبلیغاتی ویتنام نیز برای اطلاع رسانی به مردم از طریق بلندگو، پوسترهای خیابانی، مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی، ادامه یافت. در اواخر فوریه وزارت بهداشت این کشور یک موزیک ویدئو منتشر کرد که بر اساس ریتم معروف یک موسیقی پاپ ویتنامی‌ها ساخته شده بود و در آن پیام‌های بهداشتی می‌داد و از مردم می‌خواست مرتبا دستان خود را بشویند و بهداشت را در این ایام رعایت کنند. این موسیقی با نام «دستان خود را بشویید» در یوتیوب بیش از ۴۸ میلیون بازدید داشت. تی‌وایتیس گفت: تجربه موفق ویتنام در مواجهه با ویروس‌هایی همچون سارس از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ و متعاقب آن آنفلوآنزا، به دولت و مردم برای مقابله بهتر با کووید–۱۹ کمک شایانی کرد. او افزود: «با توجه به نسبت جمعیت و مقدار آلودگی، ویتنام بسیار بهتر از دیگر کشورهای مرفه، مانند ایالات متحده، بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی عمل کرده است.» این پزشک ویتنامی تصریح کرد: «این کشور به خوبی می‌داند که این چیزها باید جدی گرفته شوند و باید با دستورالعمل‌های دولتی همراه باشند تا مانع گسترش بیماری شوند.»